Herkes zaman zaman korku yaşar. İster türbülanstan uçmak, ister doktorun muayenehanesinde beklemek veya şiddetli bir fırtınada yolculuk yapmak olsun, kaygı, hayatımızın bir noktasında hepimizin yaşadığı evrensel bir duygudur.
Bununla birlikte, belirli bir fobiniz varsa, belirli bir durum veya nesneyle karşılaştığınızda büyük olasılıkla bir korku veya panik hissi yaşarsınız. Özgül(spesifik) bir fobi, aşırı veya mantıksız bir korku veya bir şeye karşı nefret olarak tanımlanan bir tür anksiyete bozukluğudur. Bu mantıksız korkular kişisel ilişkilere, işe ve okula olumsuz yönde müdahale edebilir ve hayattan zevk almanızı engelleyebilir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğunun (YAB) aksine, belirli fobiler çeşitli biçimlerde gelir. Korku,bir birey belirli bir durum veya nesneyle karşılaştığında veya onunla yüzleşmeyi beklerken ortaya çıkar.. Durum veya nesne birey için çok az gerçek tehlike oluştursa veya hiç oluşturmasa da, çoğu zaman ona karşı korkularını kontrol edemezler ve her ne pahasına olursa olsun aktif olarak ondan kaçarlar. Spesifik fobileri olan insanlar korkularının mantıksızlığını kabul etseler de, bu korkuların tek başına düşüncesi çoğu zaman kişide kaygıya neden olmak için yeterlidir.
Sıradan korkular küçük bir kaygıya neden olurken ve daha kolay üstesinden gelinebilirken, Özgül fobiler kişiyi o kadar büyük ölçüde etkiler ki günlük kişi yaşamına sağlıklı bir şekilde devam edemez.
Özgül Fobi Türleri
Özgül Fobiler 5 alt kategoride incelenir:
- Hayvan Fobileri (ör. Köpekler, yılanlar veya örümcekler)
- Doğal Çevre Fobileri (ör. Yükseklikler, fırtınalar, su)
- Kan Enjeksiyonu-Yaralanma Fobileri (ör. Kan görme korkusu, kan testi veya aşı yaptırma, tıbbi prosedürleri gösteren televizyon programlarını izleme)
- Durumsal Fobiler (ör. Uçaklar, asansörler, araba kullanma, kapalı yerler)
- Diğer Fobiler (ör. Boğulmaya, kusmaya veya bir hastalığa yakalanmaya yol açabilecek durumlardan fobik kaçınma; çocuklarda balon patlaması veya palyaço gibi kostümlü karakterler gibi yüksek seslerden kaçınma)
Özgül Fobi Nedenleri:
Çoğu durumda, erken çocukluk döneminde 7-11 yaşları arasında belirli fobiler gelişir, ancak bir fobinin her yaşta gelişmesi mümkündür. Özgülk fobiler çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir: travmatik bir olay yaşamak (örneğin, bir köpeğin saldırısına uğramak); travmatik bir olay geçiren başkalarını gözlemlemek (örneğin, bir araba kazasına tanık olmak); beklenmedik bir panik atak (örneğin bir uçakta uçarken); veya bilgi aktarımı (ör. bir terörist saldırının medyada kapsamlı şekilde yer alması).
Genellikle, belirli bir fobiden etkilenenler, fobilerinin neden geliştiğini belirleyemezler. Belirli bir fobinin nedeni bilinmemekle birlikte, semptomları tanımak ve bir ruh sağlığı uzmanından yardım almak fobilerin tedavi edilebilmesi için önemlidir.
Semptomlar:
Fiziksel semptomlar:
- Hızlı kalp atışı
- Nefes almada güçlük
- Titreme
- Terleme
- Mide bulantısı
- Ağızda kuruluk
- Göğüs ağrısı veya gerginliği
Duygusal Belirtiler:
- Ezici kaygı veya korku hissetmek
- Korkunun mantıksız olduğunu bilmek, ancak üstesinden gelmek için güçsüz hissetmek
- Kontrolü kaybetme korkusu
- Yoğun bir kaçış ihtiyacı hissetmek
Tedavi
Tüm anksiyete bozuklukları gibi, belirli fobiler de bir ruh sağlığı uzmanının yardımıyla tedavi edilebilir. Spesifik fobiler için tedavi seçenekleri, terapötik teknik, ilaç tedavisi veya her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
Amerikan Psikoloji Derneği, bilişsel-davranışçı terapiyi (BDT) “düşünmeye ve bunun hem davranış hem de duygular üzerindeki etkisine odaklanmayı içeren bir tedavi sistemi” olarak tanımlar. BDT tekniği,işlevsiz inançların rolünü ve bunların duygusal ve davranışsal sonuçlar üzerindeki etkisini vurgular. Terapi, fobik uyarana verilen tepkiyi değiştirmek için bu tür olumsuz düşünceleri ve işlevsiz inançları değiştirmeye odaklanır. Bu ilk adımdır, ancak belirli bir fobinin tedavisi, korku uyarıcısına kademeli / kademeli olarak maruz kalmayı da içerir.
İlaç tedavisi
Bazı durumlarda, kalifiye bir sağlık uzmanı, ilaçların CBT ile birlikte kullanılması gerektiğine karar verebilir. Fobileri tedavi etmek için çeşitli ilaç türleri kullanılır. Zoloft, Prozac, Celexa ve diğerleri gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) olarak adlandırılan bir anti-depresan sınıfı reçete edilebilir. Anti-anksiyete ilaçları, belirli fobilere karşı duygusal ve fiziksel reaksiyonların yatıştırılmasında da etkili olabilir.
Kendinizin veya ilgilendiğiniz birinin belirli bir fobi veya başka herhangi bir tıbbi sağlık sorunu yaşıyor olabileceğini düşünüyorsanız, uygun bir teşhis ve destek almak için bir ruh sağlığı uzmanından yardım isteyebilirsiniz.